پس از آن که پول و مسائل مالی وارد دنیای انسان‌ها شد، آن ها کوشیدند تا در پی مسیرهای تجاری امن‌تر برای نقل و انتقال وجه و اعتبار باشند تا بتوانند به شکل بهتری از سرمایه خود مراقبت و اعتبار آن را حفظ نمایند. برات ها در آن دوران میان تجار از ارزش بالایی برخوردار بود و در سرتاسر جهان از این ابزار به شکل گسترده استفاده می‌شد، تاریخ به وجود آمدن حواله یا برات به قبل از قرن سیزدهم میلادی باز می‌گردد.

ارزش و اعتبار این حواله‌ها در زمان فعلی نیز در دنیای اقتصاد امروزی پا برجاست و به حواله‌های بانکی تبدیل شده اند. حواله‌های بانکی نوعی شیوه پرداخت جدید هستند که در میان عموم مردم رواج یافته‌اند،حواله‌ها به دو دسته ارزی و بانکی تقسیم می‌شوند که در این مقاله در خصوص حواله‌های بانکی و انواع آن، صحبت خواهیم کرد، پس همراه ما باشید.

حواله چیست؟

اگر به مسائل مالی اهمیت می دهید، قطعا با حواله بانکی نیز سر و کار داشته اید. اگر بخواهیم به طور دقیق بیان کنیم، در یک تعریف کلی می توان گفت برات یا حواله، نوعی سند است که به واسطه آن شخصی از شخص دیگر درخواست می‌کند که مبلغی را در آینده در وجه یا حواله‌ یک شخص سوم دیگر پرداخت کند؛

در واقع، برات یا حواله به صورت نوشته‌ای از طرف شخص طلبکار برای شخص بدهکار صادر می‌گردد، همچنین شخص بدهکار تعهد می‌دهد که وجه حواله را در سررسید مشخص به طلبکار یا شخصی معین پرداخت کند، با وجود این سند دو فرد معامله گر با اطمینان هر دو در پرداخت و گرفتن اعتبار دارند و می توان با تاریخی که بین خود مشخص می کنند، سرمایه خود را به گردش در آورند.

حواله بانکی و تفاوت آن با حواله ارزی

حواله بانکی هم یکی از روش های انتقال پول به صورت مطمئن است که برخلاف حواله‌ ارزی، روش انتقال حساب به حساب در آن به شکل داخلی انجام می‌شود. تفاوت حواله بانکی و ارزی در آن است که در حواله‌های بانکی انتقال وجه طی 1 الی 3 روز انجام می شود و کارمزدی حدود ۲۰ تا ۳۰ واحد پول ارسالی توسط بانک دریافت می‌شود.

همچنین، شایان ذکر است که با استفاده از این نوع حواله شما امکان انتقال پول به خارج از مرزهای ایران را نخواهید داشت. فقط می توان پول را در داخل کشور به حساب دیگر انتقال داد این را نیز باید گفت که امروزه با وجود اینترنت امکان صدور حواله الکترونیکی بین‌ بانکی از طریق اینترنت و یا همان شماره شبا، نیاز به حضور فیزیکی در شعب بانک نیست و می توان از راه دور نیز پول خود را منتقل کرد.

مزیت های استفاده از حواله

برات، یک تحول عظیم در سیستم اقتصادی بشر بود که مزایای زیادی دارد، از جمله:

• بدون نیاز به جابه جایی مستقیم پول
• بالا بودن امنیت در معامله ها
• مبادله راحت تر
• انبارش راحت
• افزایش توانایی خلق پول

برات با وجود مزیت های زیاد مشکلات و معایبی هم دارد. حواله یا برات مزیت ها و پتانسیل های زیادی در اختیار استفاده کنندگان می گذارد اما نمی توان بدون شناخت، آن را مورد استفاده قرار داد. با این حال هنوز می توان از حواله یا برات برای معاملات خود به بهترین شکل بهره برد اما باید این را هم در نظر داشت که حواله دارای معایب و نقاط ضعفی است که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:

• شفاف نبودن سیستم حواله ها
• امنیت کم در حواله
• به وجود آمدن حواله های تقلبی
• کاهش ارزش واقعی حواله ها در طول زمان
• انتشار حواله بدون پشتوانه

نکات قانونی در مورد حواله

در ماده ۲۲۳، هشت نکته کلیدی عنوان شده است که هر برات معتبری باید آنها را داشته باشد در این ماده گفته شده است که برات علاوه بر امضا یا مهر برات دهنده، باید دارای شرایط زیر باشد:

• باید واژه «برات» روی برگه نوشته شده باشد.
• تاریخ نوشتن برات باید به تفکیک روز و ماه و سال درج شود.
• نام فردی که باید به محتوای حواله عمل کند یا مبلغ برات را پرداخت کند روی آن مشخص شده باشد.
• مبلغ حواله باید به طور مشخص روی آن درج شده باشد.
• تاریخ سررسید و پرداخت حواله باید مشخص و روشن روی برگه برات نوشته شده باشد.
• مکان دریافت یا نقد شدن حواله یا باید محلی باشد که طرف حواله آنجا اقامت دارد یا محل دیگری باشد.
• نام شخصی که وجه حواله به او پرداخت می شود، باید روی حواله نوشته شده باشد.
• تصریح به این که برات، نسخه اول یا دوم یا سوم یا چهارم الی ‌آخر است.
• باید برای برات، ظهرنویسی(پشت نویسی) صورت گیرد.

جایگاه حواله در اقتصاد جهان

همانند تهاتر، برات نیز دارای جایگاهی در اقتصاد خاکستری است که به دلیل این که فرآیند گردش این ابزار در سیستم های مالی ثبت نمی گردد، نمی توان آنها را توسط نهاد های دولتی ردگیری نمود

این موضوع نیز یکی از مشکلات حواله می باشد که برای برخی ها یک نوع فرصت محسوب می گردد. در این مورد می توان به افراد خلاف کاری اشاره نمود که به سادگی با حواله کردن به نقل و انتقال پول می پردازند و مشکلی برای آنها به وجود نمی آید. از طرف دیگر، تاجران با استفاده از برات به راحتی اقدام به معامله می کنند زیرا مجبور به پرداخت مالیات نمی شوند.

حواله ارزی

حواله ارزی (Payment Order) که به آن برات ارزی نیز گفته می شود، یکی از خدمات ارزی است که در سال های اخیر به لیست تراکنش های بانکی در جهان وارد شده و از طریق آن می توان به راحتی با هر شخص و در هر مکانی، اقدام به مبادلات ارزی کرد.

کاربرد حواله ارزی

حواله ارزی دستوری برای پرداخت است که به وسیله آن یک بانک یا موسسه حواله ای را بر اساس درخواست مشتری خود به بانک یا شخص دیگری از طریق بانک های کارگزار صادر می کند و اقدام به جا به جایی پول برای اشخاص مورد نظر می نماید.

انواع حواله‌ ارزی

• حواله ارزی صادره (Outward Transfers)
• حواله ارزی وارده (Inward Transfers)
• حواله ارزی داخلی(internal)
• حواله ارزی خارجی(Foreign)
• حواله ارزی مستقیم (Telegraphic Transfer)
• حواله ارزی غیر مستقیم (Demand Draft)

نکته اساسی که باید به آن دقت شود این است که تمامی بانک هایی که سرویس حواله ارزی دارند، لازم است پس از دریافت پیامک تایید ارسال حواله ارزی، آن را در کوتاه ترین زمان ممکن به حساب مشتری واریز نمایند.

دومین نکته حائز اهمیت این است که شخص مورد نظر که در خارج از کشور است، باید پاسپورت و یا کارت شناسایی معتبر خود را ارائه دهد تا بتواند وجه حواله شده را دریافت کند.

انواع حواله های ارزی(ارتباط با اروپا)

با فزونی یافتن حجم معاملات مالی با کشورهای اروپایی و روند رو به افزایش مهاجرت، ارسال ارز به کشورهای مختلف در سراسر جهان اهمیت فراوانی یافته است. در اینجا به معروف ترین و قابل اعتمادتربن آن ها اشاره می کنیم:

پی پال(Paypal)

یک سامانه خدمات تجارت الکترونیک است که در سال 1998 در آمریکا ایجاد شد و تاکنون 170 میلیون عضو دارد.

وب مانی(WebMoney)

این سامانه تجارت آنلاین بین المللی عملکرد مشابهی با پی پال دارد و 32 میلیون عضو دارد. در این سامانه احتیاجی به افتتاح حساب در بانک نیست.

وسترن یونیون(Western Union)

یکی از بهترین سامانه های انتقال ارز بین المللی که هم اکنون در 185 کشور در سراسر جهان شعبه دارد. در این سیستم نیازی به حساب بانکی مقصد نیست و برای کاربر یک کیف پول ایجاد می شود که به عنوان حساب مقصد، می توانید پول خود را در شعب وسترن یونیون تحویل بگیرید، برای تحویل نیز داشتن یک کد10رقمی ضروری است.

مانی گرام(Money Gram)

یک از قدیمی ترین کیف پول دیجیتالی است. این شرکت خدمات ارزی و پولی را در کشورهای مختلف انجام می دهد. دفتر اصلی این شرکت در شهر دالاس در ایالت تگزاس واقع شده است و در بیش از 200 کشور فعال است و در مجموع 347000 نمایندگی در سراسر جهان دارد.

اسکریل(Skrill)

این شرکت بریتانیایی هم مانند پی پال در زمینه ارائه حساب های ارزی الکترونیک فعالیت دارد و کاربران می توانند به وسیله کارت اعتباری و حساب بانکی به حساب خود پول واریز و یا از آن برداشت کنند. در این سیستم احزار هویت ضروری است.

نتلر(Neteller)

یکی دیگر از شبکه های پرداخت آنلاین و کیف پول های الکترونیکی است که مشابه اسکریل است. نتلر یک حساب ارزی واسط به حساب می آید که کاربران می توانند به طور همزمان چند حساب را مدیریت کنند.

ایکس برات(xbarat)

یک سامانه ی انتقال پول در ایران است. برای انجام ارزان‌ترین، سریع ترین، آسان ترین انتقال و قابل توجه تر از همه اینکه با نرخ دلخواه خود برای حواله‌های مالی و ارسال پول نقد به کشورهای رایج به جز ایالات متحده استفاده کنید. Xbarat هزینه انتقال و نرخ ارز را بر اساس خواسته ی مشتریان دریافت می‌کند و سپس نظیر آن را در کشور مقصد پیدا می کند، از آنجایی که نرخ ارز در نوسان است، این سرویس متفاوت می تواند مقرون به صرفه ترین باشد.

Xbarat

یک واسطه میان کسانی است که می خواهند پول خود را از یک کشور به کشوری دیگر انتقال بدهند و با معرفی این افراد به یک دیگر به عنوان یک رابط عمل کرده و موانعی همانند: اتلاف وقت، کارمزد و کمیسیون بالای صرافی، زمانبر بودن پروسه ی انتقال وجه و تک نرخی بودن ارزش پول شما را از میان برمی دارد.

نکته بسیار قابل توجه در این سامانه به ویژه برای شهروندان ایران، نبود مشکلات مرتبط با تحریم است. وجوه تقریبا به صورت آنی در حساب کاربری شما شارژ شده و در نهایت بعد از 24 ساعت به حساب بانکی شما منتقل می شود.

در حال حاضر این سامانه در اکثر  کشورهای آسیایی و اروپایی خدمات خود را ارائه می دهد و می توان گفت تنها مشکلی که این سامانه دارد عدم پشتیبانی از کشور ایالات متحده است که به گفته ی مدیران ارشد این سازمان قصد دارد به زودی پس از اخذ مجوزهای قانونی مربوطه اقدام به اضافه کردن این کشور به لیست مقاصد خدماتی خود باشد.

جمع‌بندی

همان‌طور که گفته شد، از گذشته تاکنون انسان همیشه به دنبال دستیابی به مسیرهایی بوده است تا بتواند پول و اعتبارات خود را حفظ و یا آن را به دست دیگری برساند. با روی کار آمدن حواله‌ها این مسیر برای عموم افراد به ویژه تجار تسهیل شد. حواله ها به عنوان نوعی سند ملزم می دارد تا شخصی از شخص دیگر درخواست کند که مبلغی را در آینده در وجه یا حواله‌ یک شخصی ثالث دیگر پرداخت کند.

در این بین حواله‌های بانکی هم از اهمیت زیادی برخوردارند. ما در این مقاله درباره ماهیت و مفهوم حواله بانکی به نکاتی هر چند مختصر اشاره داشتیم. به بیان دیگر حواله‌‌های بانکی از جمله خدماتی است که توسط بانک‌ها ارائه می‌شود و سهولت و راحتی در انتقال پول را برای مشتریان در پی دارد.